Chúng ta khó khăn lắm mới có một cái hẹn cùng nhau, sao ra quán cà phê mỗi người cầm 1 cái điện thoại?

Chúng ta đang sống trong một thế giới ảo với những giấc mơ về hiện thực.

Đó là đám đông cô đơn,
Đám đông ấy có thể lý giải được...
------------------------------------
Bạn đã bao giờ băn khoăn tại sao mình gần như không có nhiều hội thoại với ông bà, khó ngồi xuống nói được chuyện gì vì ông bà luôn bắt đầu bởi từ “ngày xưa..”, cứ như Once upon a time trong chuyện cổ tích vậy? Hay bạn không hiểu vì sao mình không thể có tiếng nói chung với cha mẹ mặc dù những đấng sinh thành luôn muốn điều tốt nhất cho mình? Tại sao những người sống ngay trong cùng mái nhà cũng không hiểu nổi nhau, chứ đừng nói tại sao xã hội có nhiều loại người và tầng lớp đến thế. Là do môi trường sống, hay do giáo dục, hay do nhận thức????

Cuốn sách tiếp cận vấn đề tâm lý hành vi với một cách tiếp cận có lẽ là độc nhất và ít được ngờ nhất: dân số. Cách tiếp cận quá độc đáo đi khi mà dân số toàn thế giới từ thời kỳ sinh sản nhanh, đến chiến tranh rồi thời kỳ dân số giảm, tức bao quát được cả ngàn năm phát triển của nhân loại, sau đó táo bạo gom lượng dân khổng lồ đó vào ba nhóm chính: Xã hội truyền thống, xã hội nội tại định hướng và xã hội ngoại tại định hướng, hay một cách đơn giản trong gia đình chúng ta chính là thế hệ ông bà, thế hệ cha mẹ và thế hệ những người trẻ chúng ta.

Vậy điều gì khiến cho những xã hội khác nhau đến thế? Chính là những điều kiện sống lúc bấy giờ tác động lên con người đến từng hơi thở, nhận thức và hành động, và sau đó đến lượt con người tác động cải tạo lại lên thiên nhiên và xã hội anh ta sống. Hãy xem xét qua về ba nhóm: (1) Nhóm 1: Xã hội truyền thống (Thế hệ ông bà ta), đó là nơi mà con người còn đang sống thành bầy đàn/ làng xã với nghi thức sinh hoạt chung cộng đồng, công nghệ chưa phát triển nên con người rất mê tín để thoát khỏi sự sợ hãi của những hiện tượng thiên nhiên kỳ bí, chiến tranh xảy ra khiến con người buộc phải quen với sự thiếu thốn, mất mát. (2) Nhóm 2: Nội tại định hướng (Thế hệ bố mẹ ta) trải qua những năm đầu thanh niên với chiến tranh, sau đó trở về thời hòa bình cha mẹ ta không mong muốn gì hơn ngoài sự ổn định và yêu thương. Gia đình sống thường gói gọn trong 2 thế hệ là cha mẹ và con cái, bố mẹ lao ra ngoài làm nhiều việc (do trước đây ít được học hành nên khó có nghề cố định) nhưng luôn mong muốn có được sự an toàn và đảm bảo nhất cho con cái, và không tránh khỏi sự bao bọc hơi quá đà và mù quáng. Xã hội nội tại định hướng, vì thế, được hiểu là nội lực thúc đẩy những người giờ đây làm cha làm mẹ từ bên trong thay vì do những truyền thống áp đặt của nhóm người xung quanh(3) Nhóm 3: Ngoại tại định hướng, tức những người trẻ chúng ta, những người được sinh ra khi bố mẹ đặt ra đã hơi bao bọc thì giờ đây bị ảnh hưởng quá nhiều bởi những người cùng chăng lứa, đẳng cấp với những mối quan hệ khác nhau. Công nghệ phát triển hơn bao giờ hết để kết nối chúng ta với quá nhiều cơ hội, bố mẹ cũng luôn cố gắng nguồn tài chính khá dồi dào để cho chúng ta những điều tốt nhất. Cuộc sống với quá nhiều liên kết và cơ hội dường như ở mọi nơi, và tâm trí chúng ta cũng hay bị xao lãng và hay so đo mình với kẻ khác hươn bao giờ hết.

Sau khi xây dựng nên 3 nhóm trên, tác giả đi sâu vào phân tích xu hướng suy nghĩ hành vi của họ ở một loạt các bối cảnh khác nhau: giáo dục, tình bạn, chính trị, … bạn sẽ bị cuốn theo cuốn sách với những lý giải thực sự rất khoa học mà lại dễ hiểu, nơi mà bạn có thể dùng lý luận để soi chiếu ứng xử của những người quanh ta mà trước đây ta đã từng băn khoăn. Cuốn sách thực sự mang lại một sự thỏa mãn lớn về những băn khoăn trước đây của mình. 

Và cũng không nhạc nhiên gì khi mà Nhạc đỏ chỉ có thời bố mẹ mình nghe, hay nhạc Kpop không lọt nổi vào tai các bậc phụ huynh. Vì ai ai cũng có những xu hướng hành động rất nhất quán và có thể ý giải nhưng lại tiềm tàng bén rễ trong quá trình sống của anh ta. Sau cuốn sách kinh điển về tâm lý này, tôi thực sự chờ đợi một cuốn sách tiếp tục về thế hệ con cháu chúng ta, sẽ hứa hẹn là một cuốn sách rất sâu sắc.

-Review by Thiên Hương_